Chiến tranh đã lùi xa 50 năm, những bối cảnh, đạo cụ… cần thiết để thực hiện một bộ phim thời chiến hoàn toàn không hề dễ dàng một chút nào. Ở “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, nhà sản xuất Nguyễn Trí Viễn và ê-kíp đã lựa chọn giải bài toán khó khăn nhất - tái hiện một trong những cuộc chiến cam go nhất của dân tộc, dưới lòng địa đạo.
Chính vì thế, để tạo nên những hình ảnh trong bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, ê-kíp sản xuất đã phải vô cùng “lao tâm khổ tứ” để làm sao đem lại cho khán giả những hình dung cụ thể nhất nhưng cũng phải thực tế nhất về một thời kỳ lịch sử.
Phim được đạo diễn Bùi Thạc Chuyên ấp ủ hơn 10 năm, được chuẩn bị trong 1 năm và khởi quay từ cuối tháng 2/2024. Phim được các nhà sản xuất chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho cả bối cảnh ngoại cảnh và bên trong địa đạo.
Để tái hiện cuộc sống trong lòng địa đạo qua hình ảnh của Bảy Theo và tiểu đội du kích Củ Chi, ê-kíp làm phim đã tái hiện phần khung cảnh bên ngoài địa đạo tại phim trường Hòa Phú của Đài truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (HTV). Ngoài ra, một số cảnh quay ngoài cũng được đoàn thực hiện tại một cánh rừng ven sông Sài Gòn ở Củ Chi. Việc ghi hình tại chính vùng đất Củ Chi cũng đem lại cảm xúc cho các thành viên đoàn làm phim, góp phần vào thành công của bộ phim.
Một công đoạn làm địa đạo trong phim trường.
Với phần nội dung câu chuyện bên trong địa đạo, ê-kíp đã xây dựng một địa đạo thật ngay tại hai phim trường lớn của HK Films để thể hiện được chân thực nhất những cảnh quay diễn tả cảnh sinh hoạt đời thường và những pha chiến đấu căng thẳng, nghẹt thở trong lòng địa đạo giữa du kích Củ Chi và lính Mỹ.
Địa đạo trong trường quay được tái hiện tỉ mỉ đến từng chi tiết. Với sự giúp đỡ, tư vấn của Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân Tô Văn Đực - một du kích đã từng sống và chiến đấu dưới địa đạo Củ Chi, một địa đạo thô sơ, phức tạp và đan cài với nhau, mô phỏng việc “đào bằng tay” của người dân Củ Chi thời bấy giờ đã được ê-kip tạo nên.
Sau nhiều lần thử nghiệm, mỗi phần địa đạo được tạo từ các chất liệu khác nhau, nhưng lớp cuối cùng vẫn là đất. Sau đó bề mặt sẽ được làm màu, tạo hiệu ứng hoặc thêm rễ cây... để tạo cảm giác chân thực và đa dạng.
Với một bối cảnh được xây dựng sát với thực tế như thế, việc quay phim cũng phải tuân thủ những điều kiện gần giống như địa đạo thực để đem lại cho khán giả cảm giác chân thực nhất. Nhưng đó cũng lại là những thử thách đối với ê-kíp thực hiện. Khó khăn đầu tiên là địa hình và ánh sáng trong địa đạo mô phỏng.
Ngoài việc địa đạo mô phỏng trong lòng đất được xây dựng trong phim trường, được thử đi thử lại với rất nhiều chất liệu và cách thức, tất cả các cảnh quay đều phải được thực hiện bằng tay, vừa để có cái nhìn “con người” nhất, thực tế nhất, cũng bởi vì không gian hẹp không thể dựng ray cho máy quay được.
Máy quay rất khó cố định trong không gian hẹp ở địa đạo.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã giữ nguyên ánh sáng trong phim chỉ thuần là ánh đèn dầu và đèn pin của các chiến sĩ, thay vì sử dụng thêm các thiết bị chiếu sáng khác để quay phim dễ dàng hơn.
Giám đốc hình ảnh K’Linh chia sẻ: “Ban đầu, tôi không biết phải quay bộ phim này như thế nào. Trước khi quay khoảng 6 tháng, tôi rất hoang mang. Trong địa đạo mô phỏng không có không gian để đặt ánh sáng, rất khó xoay trở cho các thiết bị”.
Phim chỉ sử dụng ánh sáng từ nến và đèn pin.
Ban đầu, địa hình phức tạp của “set quay” đặc biệt này đã khiến hình ảnh quay được rung đến mức không thể sử dụng được. Tổ quay phim đã phải tập thể lực nghiêm túc để quen với việc di chuyển, mang vác máy quay và quay phim trong địa đạo.
Để làm phim trong không gian tối và hẹp là thử thách của ê-kíp.
Theo Giám đốc hình ảnh K’Linh, quá trình quay phim của “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” tốn thời gian gấp 6 lần so với những phim điện ảnh khác, vì không gian hạn chế khiến mọi công đoạn đều bị kéo dài hơn.
Nhưng cũng chính vì thế, công chúng được chứng kiến một “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” nghẹt thở, bi tráng, khốc liệt, cảm giác sống động và chân thực như đang ở chính trong bộ phim. Không chỉ nhận được cảm tình từ khán giả, bộ phim còn được chính các du kích từng tham gia chiến đấu ở Củ Chi khen ngợi. Nữ du kích Trần Thị Neo, từng chiến đấu tại Củ Chi cho biết, bà rất tự hào khi thế hệ sau làm một bộ phim để cho khán giả thấy và hiểu được cuộc chiến đấu anh dũng của những người dân, những du kích ở vùng đất thép này.
Anh hùng Lực lượng vũ trang Võ Thị Mô, người từng có 15 năm chiến đấu ở địa đạo cho biết, bà thích tất cả các nhân vật trong tiểu đội du kích, đặc biệt là các cô gái, bởi vì đã thể hiện được sự dũng cảm khi đứng trước những đợt tấn công dữ dội của đối phương.
Đặc biệt, Anh hùng Lực lượng vũ trang Tô Văn Đực, một trong những nhân chứng sống từng đi qua khói lửa mịt mù của chiến trường Củ Chi, đã đánh giá cao những nỗ lực của đoàn làm phim.
Anh hùng Lực lượng vũ trang Tô Văn Đực tư vấn tại trường quay.
Ông cho biết: “Không có địa đạo là không sống được. Chúng tôi từng ao ước được lên mặt đất chỉ chừng 15 phút để uống trà thôi. Bộ phim thể hiện thực tế của cuộc chiến thời đó. Không hề có sự phóng đại nào. Cuộc chiến của chúng ta đã đi qua được 50 năm. Chú Chuyên mới 54 tuổi thôi, mà đã làm một bộ phim về chiến tranh nhân dân sát thực đến thế. Tôi được chứng kiến việc sản xuất phim của ê-kíp vô cùng khó khăn, quay được những thước phim như vậy là rất khó. Chúng tôi cảm ơn đạo diễn Chuyên và đoàn làm phim rất nhiều vì những cố gắng ấy”.
Anh hùng Lực lượng vũ trang Tô Văn Đực cũng chính là nguyên mẫu của “chuyên gia cưa bom” Tư Đạp trong phim. Chính ông đã hướng dẫn diễn viên Quang Tuấn những cách thức xử lý bom, đạn, lấy thuốc nổ… ra sao.
Những lời động viên từ chính những nhân chứng sống từng đi qua cuộc chiến, từng sống và chiến đấu ở Củ Chi là phần thưởng lớn nhất, giá trị nhất dành cho đoàn làm phim.